Podstawowym uprawnieniem każdego akcjonariusza, niezależnie od ilości posiadanych akcji, jest możliwość żądania informacji dotyczących spółki. Wniosek o ich udzielenie może zostać zgłoszony na walnym zgromadzeniu, bądź też poza nim. Rozróżnienie to jest o tyle istotne, że procedura udzielenia informacji będzie się w tych dwóch przypadkach różnić.
W pierwszym przypadku, czyli na zgromadzeniu:
Żądanie udzielenia informacji musi być uzasadnione dla sprawy objętej porządkiem obrad. Najlepiej w takim razie złożyć pytanie w formie ustnej, chociaż z wnioskiem o zaprotokołowanie, lub pisemnej w momencie dyskusji nad tematem, którego pytanie dotyczy. Co do zasady, zarząd zobowiązany jest odpowiedzieć w trakcie zgromadzenia, ale też KSH daje mu możliwość odroczenia udzielenia odpowiedzi do dwóch tygodni, o ile powoła się na ważne powody. Niestety ustawa nie definiuje na czym te ważne powody powinny polegać.
Jeśli w takiej sytuacji zarząd odmówiłby udzielenia informacji to akcjonariusz, któremu odmówiono ujawnienia żądanej informacji podczas obrad walnego zgromadzenia i który zgłosił sprzeciw do protokołu, może złożyć wniosek do sądu rejestrowego o zobowiązanie zarządu do udzielenia informacji.
Wniosek taki należy złożyć w terminie tygodnia od zakończenia walnego zgromadzenia, na którym odmówiono udzielenia informacji. Akcjonariusz może również złożyć wniosek do sądu rejestrowego o zobowiązanie spółki do ogłoszenia informacji udzielonych innemu akcjonariuszowi poza walnym zgromadzeniem.
I tutaj pojawia się problem, co w sytuacji, gdy zarząd na walnym stwierdzi, iż ustosunkuje się do pytania w ciągu dwóch tygodni? Akcjonariusz ma natomiast tylko tydzień na zgłoszenie wniosku do sądu. Wydaje się, że akcjonariusz powinien wtedy zgłosić sprzeciw jeszcze na walnym i złożyć wniosek przed upływem tygodnia „na wszelki wypadek”, gdyby zarząd okazał się tym razem niesłowny.
W przypadku natomiast zapytania poza walnym zgromadzeniem:
Pytanie może dotyczyć jakiejkolwiek części funkcjonowania spółki lub jej organów. Zarząd jednak nie ma niestety obowiązku odpowiedzieć na pytanie zadane poza walnym i KSH nie przewiduje żadnych instrumentów przymuszających akcjonariusza do udzielenia takiej informacji.
Co jednak istotne, w każdym przypadku zarząd może odmówić udzielenia informacji, jeżeli mogłoby to wyrządzić szkodę spółce, spółce z nią powiązanej albo spółce lub spółdzielni zależnej, w szczególności przez ujawnienie tajemnic technicznych, handlowych lub organizacyjnych przedsiębiorstwa.
Często spotykam się z pytaniami dotyczącymi wypłaty dywidendy ze spółki publicznej. Problemy te dotyczą głównie pracowników spółek z udziałem Skarbu Państwa, którzy w latach 90-tych XX wieku otrzymali akcje w ramach komercjalizacji (oraz ich spadkobierców). Zdarza się, że pomimo tego, iż taka spółka regularnie podejmuje uchwały o wypłacie dywidendy swoim akcjonariuszom, to wielu drobnych akcjonariuszy nie wie jak fizycznie otrzymać należne im pieniądze.Tymczasem wypłata takiej dywidendy nie jest skomplikowana.
Przy wypłatach dywidendy w spółce publicznej możemy wyróżnić dwie sytuacje:
- Akcjonariusz posiada rachunek w domu maklerskim. Przy przyznawaniu akcji pracownikom, zdarzało się, że warunkiem przyznania akcji było założenie przez pracownika rachunku inwestycyjnego w domu maklerskim. W takim przypadku, dywidenda wypłacona przez spółkę przekazywana jest na rachunek inwestycyjny akcjonariusza w domu maklerskim. Celem jej otrzymania, akcjonariusz powinien złożyć odpowiednią dyspozycję w domu maklerskim, wskazując rachunek bankowy, na który ma wpłynąć należność.
Dyspozycji najczęściej dokonuje się w formie elektronicznej. Jeśli jednak wcześniej z tego nie korzystaliśmy, konieczna będzie osobista wizyta w oddziale lub złożenie dyspozycji przy pomocy pełnomocnika lub korespondencyjnie (w takim przypadku z reguły konieczne będzie notarialne poświadczenie podpisu) na formularzu domu maklerskiego. - Z kolei, jeśli akcjonariusz nie ma rachunku inwestycyjnego w domu maklerskim, to wypłata dywidendy odbywa się przy pomocy tzw. „sponsora emisji”. W dużym uproszczeniu, jest to podmiot (z reguły dom maklerski), który na podstawie umowy zawartej ze spółką prowadzi rejestr identyfikujący osoby, którym przysługują prawa z akcji, a które nie posiadają rachunków inwestycyjnych.
Procedura wypłaty jest podobna jak w pkt. 1. Spółka przekazuje dywidendę na rachunek „sponsora emisji”, a akcjonariusz, celem wypłaty dywidendy powinien złożyć odpowiednią dyspozycję wobec „sponsora emisji”. W przypadku „sponsorów emisji”, dyspozycja wypłaty jest składana osobiście w oddziale podmiotu prowadzącego rejestr, w formie pisemnej na odpowiednim formularzu. Najczęściej jest także dopuszczalne złożenie dyspozycji korespondencyjnie lub przez pełnomocnika, pod warunkiem notarialnego poświadczenia podpisu.
W przypadku spadkobierców akcjonariusza, celem wypłaty zaległych dywidend, przy składaniu dyspozycji dodatkowo konieczne będzie przedłożenie postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku lub aktu poświadczenia dziedziczenia. Powszechny jest również wymóg składania wspólnego oświadczenia przez wszystkich spadkobierców, jeśli nie doszło jeszcze do działu spadku.
Szczegółowe zasady wypłaty dywidend – formularze oraz dokumenty, które należy przedstawić zależne są od wewnętrznych regulaminów domów maklerskich oraz „sponsorów emisji”.
Dzisiaj wracam do sprawozdań finansowych, bo od czasu kiedy ostatnio tematem tym się zajmowałam trochę się pozmieniało. Tymczasem w międzyczasie pojawiło się kilka nowych regulacji, które mają na celu skłonienie „opornych” do złożenia sprawozdań finansowych w sądzie rejestrowym.
Obecnie z kilkoma Klientami walczymy z „odkręceniem” takich sytuacji 🙂
Po pierwsze, trzeba powiedzieć, że w praktyce obecnie weryfikacja tego, czy sprawozdanie finansowe zostało złożone idzie w sądzie rejestrowym dosyć sprawnie. Po okresie wakacyjnym, kiedy sądy uporają się już ze wszystkimi wpisami, zaczyna się lawina wezwań do tych podmiotów, które obowiązku tego nie wykonały.
Stosownie do art. 24 ust. 1 ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym z dnia 20 sierpnia 1997 r. sąd w stosunku do takich podmiotów wszczyna postępowanie przymuszające zobowiązując spółkę do złożenia sprawozdania wraz z pozostałymi wymaganymi dokumentami (w przypadku spółki akcyjnej wraz z opinią biegłego rewidenta oraz uchwałami Zwyczajnego Walnego Zgromadzenia), pod rygorem nałożenia grzywny na zarząd.
Jeśli obowiązek nie zostanie wykonany, to sąd nakłada grzywnę.
Jeśli nadal dokumenty nie zostają złożone, to najczęściej sąd umarza to postępowanie uznając, iż z okoliczności sprawy wynika, że nie doprowadzi ono do spełnienia obowiązku (art. 24 ust. 4 ustawy o KRS).
Jednocześnie jednak składa zawiadomienie o możliwości popełnienia wykroczenia.
Od 2015 r. bowiem, zgodnie z art. 80b Kodeksu karnego skarbowego, niezłożenie w terminie sprawozdania finansowego stanowi wykroczenie skarbowe zagrożone karą grzywny. Grzywna ta może zostać wymierzona w granicach od jednej dziesiątej do dwudziestokrotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę (w chwili obecnej od 175 zł do 35 000 zł). Zatem w dalszej kolejności zarząd wzywany jest na Policję, celem złożenia zeznań w tym zakresie.
No i te postępowania oczywiście różnie się kończą… w zależności od tego, co zarząd ma na swoje usprawiedliwienie.
Kolejny instrument, który został wprowadzony w 2015 r. to uprawnienie sądu rejestrowego do rozwiązania podmiotu bez przeprowadzenia postępowania likwidacyjnego, m.in. w przypadku gdy:
- wydano postanowienie o odstąpieniu od postępowania przymuszającego lub jego umorzeniu;
- mimo wezwania sądu rejestrowego nie złożono rocznych sprawozdań finansowych za 2 kolejne lata obrotowe;
- mimo dwukrotnego wezwania sądu rejestrowego nie wykonano innych obowiązków, o których mowa w art. 24 ust. 1.
Sama jestem ciekawa jak w praktyce te przepisy będą obowiązywać, bo ustawa w kolejnych artykułach przewiduje całą procedurę tego postępowania. Co więcej, stosownie do art. 25 ust. ustawy:
W przypadku ustalenia przez sąd rejestrowy w postępowaniu o rozwiązanie podmiotu wpisanego do Rejestru bez przeprowadzania postępowania likwidacyjnego, że podmiot ten nie posiada zbywalnego majątku i faktycznie nie prowadzi działalności, sąd rejestrowy orzeka o rozwiązaniu podmiotu bez przeprowadzania postępowania likwidacyjnego i zarządza jego wykreślenie z Rejestru.
a więc a contrario, kiedy sąd ustali, że spółka jednak posiada majątek i faktycznie prowadzi działalność, to wykreślić jej z rejestru nie może. Przynajmniej ja to tak rozumiem.
Ewentualnie, sąd dla wypełnienia tych obowiązków może jeszcze powołać kuratora na okres nieprzekraczający roku.
Niestety w żadnym z tych przepisów nie widzę rozwiązania mojego problemu z którym się zmagam w jednej ze spraw, gdzie spółka działa, ale sprawozdań za poprzednie lata nie jest w stanie złożyć. Napisałam do sądu i czekam na odpowiedź, więc zobaczymy 🙂
