Często spotykam się z pytaniami dotyczącymi wypłaty dywidendy ze spółki publicznej. Problemy te dotyczą głównie pracowników spółek z udziałem Skarbu Państwa, którzy w latach 90-tych XX wieku otrzymali akcje w ramach komercjalizacji (oraz ich spadkobierców). Zdarza się, że pomimo tego, iż taka spółka regularnie podejmuje uchwały o wypłacie dywidendy swoim akcjonariuszom, to wielu drobnych akcjonariuszy nie wie jak fizycznie otrzymać należne im pieniądze.Tymczasem wypłata takiej dywidendy nie jest skomplikowana.
Przy wypłatach dywidendy w spółce publicznej możemy wyróżnić dwie sytuacje:
- Akcjonariusz posiada rachunek w domu maklerskim. Przy przyznawaniu akcji pracownikom, zdarzało się, że warunkiem przyznania akcji było założenie przez pracownika rachunku inwestycyjnego w domu maklerskim. W takim przypadku, dywidenda wypłacona przez spółkę przekazywana jest na rachunek inwestycyjny akcjonariusza w domu maklerskim. Celem jej otrzymania, akcjonariusz powinien złożyć odpowiednią dyspozycję w domu maklerskim, wskazując rachunek bankowy, na który ma wpłynąć należność.
Dyspozycji najczęściej dokonuje się w formie elektronicznej. Jeśli jednak wcześniej z tego nie korzystaliśmy, konieczna będzie osobista wizyta w oddziale lub złożenie dyspozycji przy pomocy pełnomocnika lub korespondencyjnie (w takim przypadku z reguły konieczne będzie notarialne poświadczenie podpisu) na formularzu domu maklerskiego. - Z kolei, jeśli akcjonariusz nie ma rachunku inwestycyjnego w domu maklerskim, to wypłata dywidendy odbywa się przy pomocy tzw. „sponsora emisji”. W dużym uproszczeniu, jest to podmiot (z reguły dom maklerski), który na podstawie umowy zawartej ze spółką prowadzi rejestr identyfikujący osoby, którym przysługują prawa z akcji, a które nie posiadają rachunków inwestycyjnych.
Procedura wypłaty jest podobna jak w pkt. 1. Spółka przekazuje dywidendę na rachunek „sponsora emisji”, a akcjonariusz, celem wypłaty dywidendy powinien złożyć odpowiednią dyspozycję wobec „sponsora emisji”. W przypadku „sponsorów emisji”, dyspozycja wypłaty jest składana osobiście w oddziale podmiotu prowadzącego rejestr, w formie pisemnej na odpowiednim formularzu. Najczęściej jest także dopuszczalne złożenie dyspozycji korespondencyjnie lub przez pełnomocnika, pod warunkiem notarialnego poświadczenia podpisu.
W przypadku spadkobierców akcjonariusza, celem wypłaty zaległych dywidend, przy składaniu dyspozycji dodatkowo konieczne będzie przedłożenie postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku lub aktu poświadczenia dziedziczenia. Powszechny jest również wymóg składania wspólnego oświadczenia przez wszystkich spadkobierców, jeśli nie doszło jeszcze do działu spadku.
Szczegółowe zasady wypłaty dywidend – formularze oraz dokumenty, które należy przedstawić zależne są od wewnętrznych regulaminów domów maklerskich oraz „sponsorów emisji”.
Dzisiaj wracam do sprawozdań finansowych, bo od czasu kiedy ostatnio tematem tym się zajmowałam trochę się pozmieniało. Tymczasem w międzyczasie pojawiło się kilka nowych regulacji, które mają na celu skłonienie „opornych” do złożenia sprawozdań finansowych w sądzie rejestrowym.
Obecnie z kilkoma Klientami walczymy z „odkręceniem” takich sytuacji 🙂
Po pierwsze, trzeba powiedzieć, że w praktyce obecnie weryfikacja tego, czy sprawozdanie finansowe zostało złożone idzie w sądzie rejestrowym dosyć sprawnie. Po okresie wakacyjnym, kiedy sądy uporają się już ze wszystkimi wpisami, zaczyna się lawina wezwań do tych podmiotów, które obowiązku tego nie wykonały.
Stosownie do art. 24 ust. 1 ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym z dnia 20 sierpnia 1997 r. sąd w stosunku do takich podmiotów wszczyna postępowanie przymuszające zobowiązując spółkę do złożenia sprawozdania wraz z pozostałymi wymaganymi dokumentami (w przypadku spółki akcyjnej wraz z opinią biegłego rewidenta oraz uchwałami Zwyczajnego Walnego Zgromadzenia), pod rygorem nałożenia grzywny na zarząd.
Jeśli obowiązek nie zostanie wykonany, to sąd nakłada grzywnę.
Jeśli nadal dokumenty nie zostają złożone, to najczęściej sąd umarza to postępowanie uznając, iż z okoliczności sprawy wynika, że nie doprowadzi ono do spełnienia obowiązku (art. 24 ust. 4 ustawy o KRS).
Jednocześnie jednak składa zawiadomienie o możliwości popełnienia wykroczenia.
Od 2015 r. bowiem, zgodnie z art. 80b Kodeksu karnego skarbowego, niezłożenie w terminie sprawozdania finansowego stanowi wykroczenie skarbowe zagrożone karą grzywny. Grzywna ta może zostać wymierzona w granicach od jednej dziesiątej do dwudziestokrotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę (w chwili obecnej od 175 zł do 35 000 zł). Zatem w dalszej kolejności zarząd wzywany jest na Policję, celem złożenia zeznań w tym zakresie.
No i te postępowania oczywiście różnie się kończą… w zależności od tego, co zarząd ma na swoje usprawiedliwienie.
Kolejny instrument, który został wprowadzony w 2015 r. to uprawnienie sądu rejestrowego do rozwiązania podmiotu bez przeprowadzenia postępowania likwidacyjnego, m.in. w przypadku gdy:
- wydano postanowienie o odstąpieniu od postępowania przymuszającego lub jego umorzeniu;
- mimo wezwania sądu rejestrowego nie złożono rocznych sprawozdań finansowych za 2 kolejne lata obrotowe;
- mimo dwukrotnego wezwania sądu rejestrowego nie wykonano innych obowiązków, o których mowa w art. 24 ust. 1.
Sama jestem ciekawa jak w praktyce te przepisy będą obowiązywać, bo ustawa w kolejnych artykułach przewiduje całą procedurę tego postępowania. Co więcej, stosownie do art. 25 ust. ustawy:
W przypadku ustalenia przez sąd rejestrowy w postępowaniu o rozwiązanie podmiotu wpisanego do Rejestru bez przeprowadzania postępowania likwidacyjnego, że podmiot ten nie posiada zbywalnego majątku i faktycznie nie prowadzi działalności, sąd rejestrowy orzeka o rozwiązaniu podmiotu bez przeprowadzania postępowania likwidacyjnego i zarządza jego wykreślenie z Rejestru.
a więc a contrario, kiedy sąd ustali, że spółka jednak posiada majątek i faktycznie prowadzi działalność, to wykreślić jej z rejestru nie może. Przynajmniej ja to tak rozumiem.
Ewentualnie, sąd dla wypełnienia tych obowiązków może jeszcze powołać kuratora na okres nieprzekraczający roku.
Niestety w żadnym z tych przepisów nie widzę rozwiązania mojego problemu z którym się zmagam w jednej ze spraw, gdzie spółka działa, ale sprawozdań za poprzednie lata nie jest w stanie złożyć. Napisałam do sądu i czekam na odpowiedź, więc zobaczymy 🙂
Uczestnicząc w walnych zgromadzeniach akcjonariuszy spotykam się i obserwuję różną praktykę notariuszy w zakresie odbywania i protokołowania tych zgromadzeń, z którą nie zawsze do końca się zgadzam.
Od razu przypominam, bo często takie pytania ze strony Czytelników mojego bloga padają, że wszystkie zgromadzenia akcjonariuszy wymagają obecności notariusza, bo protokoły WZA zawsze muszą być zamieszczone w protokole sporządzonym przez notariusza. Stąd już na etapie formułowania statutu, trzeba przewidzieć „organizację” spółki w taki sposób, aby zbyt często notariusza nie angażować, bo jednak wiążą się z tym pewne koszty.
Wracając jednak do istoty sprawy.
Do praktyki o której wspomniałam, należy wpisywanie przez notariusza do protokołu jedynie informacji o liczbie głosów oddanych „za”, „przeciw”, „wstrzymujących się” oraz informacji czy dana uchwała została podjęta, natomiast treść uchwały nie jest wpisywana do protokołu, lecz stanowi załącznik do tego protokołu. Co więcej, czasem nawet te uchwały nie są podpisywane przez przewodniczącego, tylko na końcu „zbiorowo” podpisuje je notariusz. Jedynie sam protokół zaś jest podpisany przez notariusza i przewodniczącego.
Takie praktyki nie są prawidłowe.
Stosownie do wyroku Sądu Najwyższego z dnia 26.09.2008 r. (sygn. akt: V CSK 91/08)
Umieszczenie uchwał walnego zgromadzenia akcjonariuszy w załączniku do protokołu sporządzonego przez notariusza stanowi naruszenie bezwzględnie obowiązujących przepisów o formie czynności prawnej (art. 421 § 1 KSH oraz art. 73 § 2 KC w związku z art. 2 KSH).
Konsekwencją naruszenia tego przepisu będzie zatem nieważność uchwały, która w takim załączniku zostanie zamieszczona.
Rozróżnienie załącznika i aktu notarialnego ma szczególne znaczenie biorąc pod uwagę treść przepisów Prawa o notariacie. Zgodnie z art. 94 § 2 Prawa o notariacie, akt notarialny powinien być przed podpisaniem odczytany przez notariusza lub przez inną osobę w jego obecności, a na żądanie powinny być odczytane również załączniki do aktu. Z tego przepisu jednoznacznie wynika, że Prawo o notariacie posługuje się zarówno pojęciem aktu notarialnego, który stanowi dokument o określonej treści, obejmujący czynność notarialną, jak również pojęciem załącznika do aktu notarialnego.
Co jednak istotne dla praktyki, odczytanie aktu notarialnego jest obowiązkowe, zaś odczytanie załączników nastąpi tylko na żądanie.
Najczęściej treść protokołu przygotowywana jest na zlecenie spółki jeszcze przed odbyciem walnego zgromadzenia. Przyjęcie konstrukcji, w której uchwały zamieszczone byłyby jako załącznik do protokołu, mogłoby powodować sytuacje, że uchwały w ogóle nie byłyby odczytywane, bo jak wynika z powyższego przepisu, notariusz nie ma obowiązku odczytywania załączników.
